CHECK.MN
CHECK.MN - Сэтгүүлч
2025-10-07 • 1м унших

 Шведийн нийслэл Стокхолм хотноо Нобелийн долоо хоног албан ёсоор эхэллээ. Өнөөдөр физиологи, анагаах ухааны Нобелийн шагналтнуудыг тодруулах бол ирэх өдрүүдэд бусад салбарт шагналын эздийг зарлана.  Аравдугаар сарын 7-нд буюу мягмар гарагт физикийн, лхагва гарагт химийн, пүрэв гарагт уран зохиолын салбарын Нобелийн хороод шийдвэрээ зарлах бол баасан гарагт Осло хотноо Энх тайвны Нобелийн шагналтныг тодруулна. 1968 онд Шведийн Төрийн банкнаас бий болгосон Алфред Нобелийн нэрэмжит эдийн засгийн салбарын шагналын эзэн энэ сарын 13-ны өдөр тодорно.

Альфред Нобель (1833-1896) гэрээслэлдээ физиологи, анагаах ухааны салбарын шагналтныг шалгаруулах ажлыг 1810 онд байгуулагдсан, одоо дэлхийн боловсрол, шинжлэх ухааны тэргүүлэх төвүүдийн нэг болоод буй Стокхолм дахь Каролины хүрээлэнд даатган үлдээжээ. Тус хүрээлэнгийн дэргэдэх Нобелийн хороо байнгын таван гишүүнтэй бөгөөд зөвлөлдөхийн тулд шинжээчдийг урьдаг. Нобелийн шагналд нэр дэвшүүлэх эцсийн хугацаа энэ оны нэгдүгээр сарын 31-нд дууссан байна.  Нобелийн хорооноос шагналд нэр дэвшсэн хүмүүсийн тухай, эсвэл тэднийг дэвшүүлсэн хүмүүсийн талаар сүүлчийн мөч хүртэл мэдээлдэггүй билээ.

Гэхдээ Америкийн вирус, тархвар судлаачид болох Жан Юнь, Патрик Мура нарыг уг шагналыг хүртэх магадлалтай гэж Шведийн мэргэжилтнүүд үзэж байна. Эрдэмтэд одоогоор мэдэгдээд байгаа хавдрын вирусийн хоёрыг нь илрүүлжээ. Эдгээр нь ДОХ-оор өвчлөгчдөд хавдар үүсгэдэг "KSHV/HHV-8" вирус, ховор боловч хурдан тархацтай арьсны хавдрын 50-80 хувийг үүсгэдэг Меркелийн эсийн полиомавирус юм. Энэхүү нээлтээрээ тэд хэд хэдэн шагналыг хүртсэн байна.

Америкийн "Clarivate Analytics" компанийн шинжээчид нэр нь дурдагдсан эрдэмтдийн жагсаалтад үндэслэн хэн шагнал авахыг урьдчилан таамаглажээ. Уг жагсаалтад тухайлбал, Германы дархлаа судлаач эрдэмтэн Андреа Аблассер, Америкийн эрдэмтэн Глен Барбер, Хятад-Америкийн биохимич Чэнь Жижянь нар багтжээ. Тэд "төрөлхийн дархлааны суурь механизм болох cGAS-STING-ийг тайлбарласныхаа төлөө" энэ шагналыг хүртэж магадгүй байна. 

Мөн Канадын судлаач Жон Дик цусны хорт хавдрын үүдэл эсүүдийг илрүүлж, эдгээр эс нь эмчилгээ үр дүнгүй болох, өвчин дахин сэдрэхэд хэрхэн нөлөөлдөг болохыг тогтоосноор олон төрлийн хорт хавдар болон тэдгээрийн эмчилгээний арга, судалгааны чиглэлийг шинэчлэх боломжийг нээсэн" тул шагнал хүртэх эрхтэй гэж “Clarivate”-ийн шинжээчид  үзжээ. Түүнчлэн Японы эрдэмтэд болох Кэнзи Кангава, Кожима Машаяшу нар “хоолны дуршил, энерги, бодисын солилцоог зохицуулдаг гормон болох грелиныг нээснийхээ төлөө” физиологи, анагаах ухааны салбарын шагналтнаар тодорч магадгүй байна.

Энэ салбар дахь өнгөрсөн оны Нобелийн шагналыг Америкийн эрдэмтэн Америкийн эрдэмтэн Виктор Эмброс, Гэри Равкан нар  "генийн үйл ажиллагааг зохицуулдаг бичил РНХ-г нээснийхээ" төлөө хүртсэн билээ. 1901 онд Нобелийн шагналыг олгож эхэлснээс хойш хамгийн түрүүнд физиологи, анагаах ухааны салбарын шагналтнуудын нэрсийг тодруулдаг уламжлалтай. Шинжлэх ухааны салбарт судалгаа хийж, хүн төрөлхтний хувьд чухал нээлт хийсэн эрдэмтдэд олгодог нэр хүндтэй уг шагналыг 115 удаа олгож, 229 хүн хүртсэний 13 нь эмэгтэйчүүд байв. Хамгийн залуу шагналтан нь 1923 онд инсулинийг нээснийхээ төлөө 32 настайдаа уг шагналыг хүртсэн Фредерик Бантинг бол хамгийн ахмад нь болох Пэйтен Роуз 1966 онд хорт хавдар үүсгэгч вирусийг илрүүлснийхээ төлөө 87 настайдаа хүртэж байжээ.  Шагнал гардуулах ёслол Нобелийн таалал төгссөн өдөр буюу 12 дугаар сарын 10-нд Стокхолмын Филармонид болно. 

ЭНЭ МЭДЭЭНД ӨГӨХ ТАНЫ ҮНЭЛГЭЭ?
Like 0 Хаха 0 0 Буруу 0 Гайхмаар 0 Харамсалтай 0 Хөөрхөн

Холбоотой мэдээ

Нийт сэтгэгдэл (0)
Сэдвийн мөрөөр
Баян-Өлгий аймгийн Музейн сан хөмрөгт шунагсад ба хууль бус томилгоо
4 цагийн өмнө • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
ТТАХНЭ-ийн дарга Н.Одонгуа ажлаасаа чөлөөлөгдөх хүсэлтээ өгчээ
2025-11-08 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
У.Дэлгэрхишиг:Мансууруулах төрлийн ургамлын тархац бүхий аймгуудын ИТХ нь төсвийг нэмэгдүүлж, устгалыг үр дүнтэй зохион байгуулах шаардлагатай
2025-11-08 • 1м унших
Улс төр
Х.ГАНХУЯГИЙГ ШАДАР САЙДААР ТОМИЛНО
2025-11-08 • 1м унших
Шууд
Зам ашигласны төлбөрөө төлөхгүй бол 0.5 хувийн алданги тооцно
2025-11-08 • 1м унших
Гадаад мэдээ
"Грэмми-2026" шагналд нэр дэвшигчид
2025-11-08 • 1м унших
Шууд
Оюутнуудын 60.9 хувь нь эмэгтэйчүүд, 39.1 хувь нь эрэгтэйчүүд байна
2025-11-08 • 1м унших
Эдийн засаг
"Бадрах Энержи" компани болон Орано группийн төлөөлөгч нарыг хүлээн авч уулзав
2025-11-08 • 1м унших
Шууд
Пара бочигийн тамирчин Т.Мөнхдэмбэрэл мөнгөн медаль хүртлээ
2025-11-08 • 1м унших
Улс төр
“Хүнсний хувьсгал”-ын үр дүнд аж ахуйн нэгжүүдийн хүчин чадал доод тал нь хоёр дахин нэмэгджээ
2025-11-07 • 1м унших
Шууд
АВЛИГА, АШИГ СОНИРХЛООС СЭРГИЙЛЬЕ
2025-11-07 • 1м унших
Улс төр
“Ухаа худаг”-аа авахаас татгалзсан УИХ-ын болон Засгийн газрын гишүүд
2025-11-07 • 1м унших
Шууд
“Амин сүнс”-ний сэдэвт бүтээлүүдээ туурвисан 35 жилийн ой
2025-11-07 • 1м унших
Ярилцлага
Г.ЭНХНАСТ:МОНГОЛД ХОРШООЛСОН БАНК БАЙГУУЛАХ ЦАГ БОЛСОН
2025-11-07 • 1м унших
Эдийн засаг
МАЛЧИН ӨРХИЙГ МАЛЖУУЛАХ ХӨТӨЛБӨР
2025-11-07 • 1м унших
Шууд
ТӨРИЙН БАЙГУУЛЛАГУУДЫН НЭЭЛТТЭЙ МЭДЭЭЛЛИЙН ӨДӨРЛӨГ ЗОХИОН БАЙГУУЛЛАА
2025-11-07 • 1м унших
Улс төр
Улсын дээд шүүхэд бүртгэлтэй 37 улс төрийн нам байна
2025-11-07 • 1м унших
Шууд
“Ган үзэг-2025” оны тэргүүн наадмын шилдгүүдийг тодруулна
2025-11-07 • 1м унших
Шууд
Цаг агаарын улмаас нислэгийн зарим хуваарийг өөрчлөв
2025-11-07 • 1м унших
Гадаад мэдээ
Сирийн Ерөнхийлөгчид тавьсан хоригоо цуцалжээ
2025-11-07 • 1м унших
Шууд
“Монгол ардын суут” драмын жүжиг энэ сарын 15-ны өдрөөс эхлэн дахин тайзнаа амилна
2025-11-06 • 1м унших
Шууд
“Associated Press“ монгол залуу Б.Наранбадрахыг онцолжээ
2025-11-06 • 1м унших
Шууд
Угаар мэдрэгчгүй айлд түлш борлуулахгүй
2025-11-06 • 1м унших
Шууд
Улсын хэмжээнд зургаан сая орчим мал отроор өвөлжинө
2025-11-06 • 1м унших
Гадаад мэдээ
TMK компанийн Монгол дахь хийн олборлолт дээд үзүүлэлтэд хүрчээ
2025-11-06 • 1м унших
Шууд
УИХ-ын дэд даргыг сонгох, чөлөөлөх асуудлаар АН-ын бүлэг ажлын тав хоногийн завсарлага авлаа
2025-11-05 • 1м унших
Шууд
2027 оныг “Эрүүл мэндийг дэмжих жил”-ээр зарлалаа
2025-11-05 • 1м унших
Улс төр
П.Сайнзориг: 95 дугаар тогтоолыг хүчингүй болгохгүй бол УИХ тарна
2025-11-05 • 1м унших
Шууд
16 настай эмэгтэй хүүхдээ "хөнөөсөн" байж болзошгүй байна
2025-11-05 • 1м унших
Шууд
10-11 настай хүүхдүүдийн дунд зохион бичлэгийн уралдаан зарлалаа
2025-11-05 • 1м унших
Бүгдийг үзэх
Сэдвийн мөрөөр
1900 хүүхдийг хохироож, аюулгүй байдалд нь заналхийлж буй Д.Бат-Эрдэнэ гэж хэн бэ?
1 Жилийн өмнө • 1м унших
Улс төр
Г.Ундармаа сонгуульд нэр дэвшихээр, багаа бүрдүүлж эхэлсэн үү?
2022-11-18 • 1м унших
Улс төр
Г.Тэмүүлэн: Орон сууцны урьдчилгаа төлбөрийг даатгалын баталгаагаар шийдвэрлэх боломжтой болно
2022-11-18 • 1м унших
Улс төр
С.Янжинсүрэн: Ковидыг барьж, барьж алдах үед өрөөндөө ороод, хаалгаа түгжээд уйлж байсан
2022-10-03 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
Дамжингийн Бат-Эрдэнийн шунал хүүхдүүдийн нар үзэх эрхийг хаав
2024-04-23 • 1м унших
Гадаад мэдээ
Ахмад геологич: Дайны үлдэгдэл дээр боссон геологийн салбар Монголын хөгжилд түүхэн гавьяатай
2022-07-26 • 1м унших
Улс төр
Монголчууд аюулт өвчин биш архины өмнө хүчин мөхөстөж байна
2022-11-21 • 1м унших
Улс төр
Хүчит шонхор, Дэнжийн 1000 захад борлуулагдаж буй махны үнэ
2024-04-24 • 1м унших
Улс төр
“Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын төслүүдэд 39 мянган инженер, техникийн ажилтан шаардлагатай байгаа гэв
2022-11-26 • 1м унших
Ярилцлага
А.Амарбаясгалан болон түүний 3 хүүг байртай болгохоор хандивын аяныг үргэлжлүүлж байна
2024-02-24 • 1м унших
Шууд
ОРГОДОЛ ЭТГЭЭДИЙГ БАРИВЧИЛЖ, МӨРДӨН ШАЛГАХ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛЖ БАЙНА
2024-06-21 • 1м унших
Шууд
ЭНЭ ЗУНЫ ШОУГ ЗУГААТАЙ БОЛГОЁ
2024-06-23 • 1м унших
Улс төр
Баян-Өлгий аймгийн Засаг дарга А.Камелият нарт шүүхээс ял оноолоо
2024-09-24 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
Даатгалын компанийн далд “жор”
2024-09-25 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
Сайд Л.Энх-Амгалан, Б.Жавхлан нар цонхгүй, агааржуулалтгүй сауны барилгыг 1.5 тэрбум төгрөгөөр худалдан авчээ
2024-10-08 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
Ховдын Ардчилсан нам Шинжааны хужаа нараас их хэмжээний санхүүжилт авчээ
2024-10-08 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
Ховдын АН-ын дэд дарга З.Эрхбаярын хэргүүдийг хуулийн байгууллага шалгаж дуусаагүй
2024-10-08 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
ХОВДЫГ ЦӨЛМӨГСӨД: ХОВДЫН ДАРГА НАРЫН ЖОРЛОНГИЙН БИЗНЕС
2024-10-05 • 1м унших
Сэдвийн мөрөөр
Ховдын АН шүүхээр ял шийтгүүлсэн гэмт хэрэгтнүүдээ нэр дэвшүүлжээ
1 Жилийн өмнө • 1м унших
Шууд
СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ: ӨНӨӨДӨР ДУУ ЦАХИЛГААНТАЙ ААДАР БОРОО ОРНО
2024-06-19 • 1м унших
Бүгдийг үзэх