"ХИЛИЙН ЧАНАД ДАХЬ МОНГОЛЧУУДЫН ЗӨВЛӨЛ" IV чуулган өнөөдөр Гадаад харилцааны яамны уулзалтын танхимд эхэллээ. Тус чуулганд хилийн чанадад оршин суугаа Монголчуудыг төлөөлөн 200 гаруй залуус оролцож байна.

Энэ үеэр "Хилийн чанад дахь Монголчуудын зөвлөл" НҮТББ-ын Тэргүүн Н.Номун-Эрдэнээс цөөн асуултад хариулт авлаа.

-Өнөөдрийн чуулганаар ямар асуудлууд хэлэлцэж байна вэ?

-Энэхүү чуулга уулзалтыг Гадаад хэргийн яамнаас онцгой ач холбогдол өгч, дэмжиж ажиллаж байгаад талархаж байна. Цаашдаа бид уулзалтад дэвшүүлсэн санал санаачлагуудаа хэрэгжүүлэхэд Элчин сайдын яамд, дипломат төлөөлөгчийн газрууд мөн хилийн чанадад үйл ажиллагаа явуулж байгаа 170 гаруй төрийн бус байгууллагатай идэвхийлэн хамтарч ажиллана.

Уулзалтаар гадаад дахь иргэдийн эрх ашгийг хамгаалахад төрийн зүгээс юу хийж болох, олон нийтийн байгууллага хэрхэн яаж оролцох, мөн иргэд яаж хамтарч ажиллаж болох гэдэг шийдлээ дахин тодорхойлж, шинэ түвшинд гаргаж ирэхийг зорьж байна. Одоогоор дөрвөн салбар байдлаар уулзалтууд явагдаж байна. Хил соёлын багш нарын уулзалт, бизнес хөрөнгө оруулалт, цахим технологийн асуудал, нийгмийн асуудлаар сэдэвчилсэн.

Тухайлбал, нийгмийн асуудлын хувьд хилийн чанадад байгаа Монголчууд сонгуульд оролцох, саналаа өгөх эрхийн асуудлыг хөндөж байгаа.

Мөн зарим орнуудад байгаа иргэдэд консулын үйлчилгээний хүртээмжийг илүү хүргэх шаардлагатай байна. Түүнчлэн хилийн чанадад байгаа хүүхдүүдийн давхар иргэншлийн асуудал зэргийг хэрхэн яаж, зөв гаргалгаагаар шийдэж болох вэ гэдгийг хөндөж байна. Үндсэн хууль, Үндэсний аюулгүй байдлын асуудалд тохируулан ямар шийдэл гаргах вэ гэдгийг хэлэлцээд явна.

-Бизнес хөрөнгө оруулалт талаасаа ямар асуудлууд яригдаж байгаа вэ. Ер нь гадаадад амьдарч байгаа монгол иргэд жилд хэдэн орчим ам.доллар Монгол руу оруулж ирдэг юм бол?

-Дэлхийн банкны судалгаагаар хилийн чанадад байгаа Монголчууд эх орон руугаа жилд 500 саяас доошгүй хэмжээний долларын хөрөнгө оруулалт буюу мөнгө шилжүүлэг хийж байна гэсэн тоо баримт байдаг.

Энэ нь дотоодын нийт бүтээгдэхүүнтэй харьцуулахад 4-5 хувьтай тэнцэж байгаа.

Мөн эх орондоо шилжин суурьшиж байгаа, бизнес эрхлэх сонирхолтой хүмүүсийн үйл ажиллагааг төр засгийн зүгээс яаж дэмжин хамтарч ажиллах, ямар хөнгөлөлт урамшуулал үзүүлж болох вэ гэдгийг ч ярьж байна. Тухайлбал, эх орондоо бизнес эрхлэхээр ирж байгаа иргэдэд үзүүлэх мэдээллийн хүртээмжийг сайжруулах нэн шаардлагатай байгаа. Энэ асуудал маань өөрөө нэгдсэн хөтөлбөр, бодлого, төлөвлөлттэйгээр зохион байгуулагдах ёстой гэж үзэж байна.

-Үндэсний их баяр наадам болох гэж байна. Гадаад дахь Монголчууд оршин суугаа улсдаа энэхүү баяр наадмыг зохион байгуулдаг. Энэ дагуу хийгдэж байгаа ажил бий юу?

-Хилийн чанадад дахь Монголчууд жил бүр Үндэсний их баяр наадмаа уламжлал болгон тэмдэглэдэг. Төрийн ёслол хүндэтгэлийн том арга хэмжээ, нөгөө талаасаа наадам бол гадаад сурталчилгааны томоохон хэрэгсэл болдог. Тэгэхээр энэ үйл ажиллагааг нэг стандарттай, хааяа нэг хийдэг биш, байнгын тогтмол төрийн дэмжлэгтэй зохион байгуулах ёстой гэж үзэж байгаа. Мэдээж, Элчин сайдын яамд, дипломат төлөөлөгчийн газар боломжоороо дэмждэг. Гэхдээ тэр нь нэгдсэн стандартгүй явж байгаа.

Тэгэхээр хилийн чанадад өрнөж байгаа наадмыг нэгдсэн стандарттай болгож, зохион байгуулалтынх нь асуудал дээр төр засаг, холбоодын зүгээс төгөлдөржүүлэх тал руугаа явах ёстой юм.

Тэр утгаараа Монгол Улсын ерөнхийлөгчид бид тивийн болон улс орнуудад зохион байгуулагдаж байгаа наадмуудыг Баяр наадмын тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжид тусган, статусыг нь тодорхой болгож өгөхийг уламжилсан. Энэ хүрээнд 2023 онд БНСУ-д “Монгол наадам- Азид” гэдэг байдлаар тивийн хэмжээнд зохион байгуулагдана.

-Засгийн газраас “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын баримт бичгийг баталсан. Үүнд гадаад харилцааны бодлогын хүрээнд та бүхний авч үзэж байгаа санал, санаачлагуудаас тусгагдаж чадсан  уу?.

-“Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын баримт бичигт боомтуудын асуудал, гадаадаас эх орондоо хөрөнгө оруулах сонирхолтой иргэдийн асуудал, тэдгээр иргэдэд мэдээллийн хүртээмжийг сайжруулах асуудал гээд маш чухал зүйлүүд тусгагдсан. Манай холбоод энэ бодлогод тусгагдсан гадаадаас эх орондоо хөдөлмөр эрхлэхээр ирж байгаа иргэдийн мэдээллийн хүртээмжийг нэмэгдүүлье гэдэг бодлогыг анхаарч, дэмжиж ажиллаж байгаа.  Өөрөөр хэлбэл, олон жил гадаадад ажиллаж, амьдарсан иргэд Монголынхоо хууль, татвар, эрх зүйн орчин, бизнес хөрөнгө оруулалтын нөхцөл байдал, хамгийн наад зах нь төрийн байгууллагуудын чиг үүргийг мэдэхгүйгээсээ болоод эргэж буцах, няцах, магадгүй эргээд гадаад руугаа "дайжих" байдал үүсдэг. Тиймээс бид холбогдох яамдуудтай хамтраад мэдээллийн платформыг хөгжүүлэх талаар ч ярилцаж байна.