“CLUBHOUSE”-т болсон “Дээд боловсролын реформ” хэлэлцүүлгийн үеэр УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнхцэцэгийн хэлсэн байр суурийг хүргэж байна.
Тэрбээр “Боловсрол бол улс орны хөгжлийн хамгийн чухал асуудал. Дээд боловсролын шинэчлэлийг хийхдээ хэд хэдэн чухал асуудлыг хуулинд тусгаж өгөх шаардлага байна.
Нэгдүгээрт, их сургуулийн засаглал болон менежментийн асуудлыг өөрчлөх шаардлагатай. Монголын их дээд сургуулиуд, тэдгээрийн удирдлагууд тэр дундаа төрийн өмчит сургуулийн удирдлагууд улс төрөөс ихээхэн хамааралтай байдаг. Мөн Их сургуулиудын Удирдах зөвлөлийн бүрэлдэхүүн тухайн сургуулийг авч явах менежментийг хөгжүүлэх гэхээсээ илүүтэй тодорхой байр суурь, институци, улс төрийн төлөөлөл болж бүрддэг. Тухайн их сургуулийн хөтөлбөр, стратегийг хөгжүүлэх, судалгааны чадавхийг дээшлүүлэх, бодлогын тогтвортой байдлыг хангах тухайд Удирдах зөвлөлийн чадамж тааруу байдаг. Их сургуулиудын удирдлага нь улс төрөөс хараат бус, талуудын төлөөлөл бүхий байх ёстой. Тухайлбал сургуулийн ректор нь Германы жишгээр их сургуулийн багш, оюутны дундаас сонгуулийн зарчмаар бүрэлддэг хувилбар ч бас байж болох юм.
Хоёрдугаарт, Монголын их дээд сургуулиудын судалгааны чадавхийг дэмжих асуудал их чухал байна. Энэ нь санхүүжилтээс шууд шалтгаалж байгаа. 2018 оноос хойш төрийн өмчит их сургуулиудад үйл ажиллагааны болон хөрөнгийн санхүүжилтийг төрөөс олгохоо больсон тул санхүүжилт оюутнуудын сургалтын төлбөр дээр тогтож байна. Энэ нь их сургуулиудын судалгааны чадавхийг хөгжүүлэх, олон улсад үнэлэгдэхүйц судалгааны бүтээл гаргасан багш нарын судалгааг дэмжихэп хүндрэл учруулж байна. Дээд боловсролын санхүүжилтыг шийдэхийн тулд бид суурь үзэл баримтлалыг ярих ёстой. Дэлхийн олон их сургууль, ялангуяа Европын их дээд сургуулиуд үндсэндээ төрөөс санхүүждэг. Мөн томоохон компаниуд нийгмийн хариуцлагын хүрээнд тухайн их сургууль, том төслүүдийг санхүүжүүлж явдаг. Тэгвэл Америк маягийн дээд боловсролын тогтолцоо либераль хандлагад үндэслэж, цэвэр зах зээлийн өрсөлдөөний зарчмаар оюутны төлбөрөөрөө санхүүжилтээ босгодог. Ингэхдээ цөөн тооны шилдэг оюутныг тэтгэлгээр сургадаг. Манай улс хүн ам цөөтэй улс учраас боловсрол, эрүүл мэнд хэмээх нийгмийн суурь үйлчилгээг төр авч явдаг Европын загвар тохирно гэж үздэг. Дээд боловсролын сургалтын байгууллагуудыг магадлан итгэмжилж, чанарыг үнэлэн тэр хэмжээгээр санхүүжилтийг төрөөс олгодог, их сургуулиудад судалгааны санхүүжилтийг олгодог байх нь чухал гэж үзэж байна.
Гуравдугаарт, бидний анхаарах асуудал бол хувийн дээд сургуулиудын чанарын асуудал. Иргэд “чанаргүй олон хувийн сургуулиуд байна. Үүнийг яах вэ? гэж асуудаг. Энэ асуудлаар Л.Энх-Амгалан сайдын “Сургуулиудыг өндөр шалгуураар магадлан итгэмжлэлд оруулж, тоог нь цөөлөх ёстой” гэсэн байр суурьтай санал нэг байна” гэсэн юм.
Гишүүн Мөнхцэцэг маш зөв асуудал дэвшүүлжээ. Их дээд сургуулиуд чанартай байж сайн боловсон хүчин гарна. Чанар муутай хувийн сургуулийг хаах хэрэгтэй.