Ах, дүү, эхнэр, нөхөр, нууц амраг, хамаатан садангаараа нэг намд бус нилээн хэдэн намд гишүүнээр элсэж, ажилладаг “хоёр нүүрт” тогтолцооны залгамжлагчид залуужиж эрүүл саруулаар сэтгэх, эх орныхоо төлөө зүтгэх залуус маань нэг нэгээрээ намд шургалж байгааг эмгэнэлтэй гэхээс өөр хэлэх “чамин” үг алга.
Эхнэр, нөхөр, ах дүүс нар АН, МАН, МАХН зэрэг томоохон намуудад нэг нэгээрээ элсэн орж нүүрэн дээрээ намын бодлого ярьж, нөгөө намын бодлогоо үгүйсгэвч гэртээ харьж, хөнжилдөө орох үед тэр бүхэн нь хоорондоо холилддог. Улс төрийг хөнжил дотроо хийнэ гэдгийн жинхэнэ утга нь энэ юм.
Жишээлбэл, АН-ын эмэгтэй лидерүүдийн нэг гэгдэх Баянгол дүүргийн Засаг дарга С.Одонтуяагийн нөхөр Д.Өлзийбүрэн нь МАН-ын гишүүн. Төрийн эрхийг аль нам эрхшээж байгаагаас үл хамаараад албан тушаалын томилгоог хүссэнээрээ хийлгэж чаддаг нөхөр. МАН гарвал намаараа, АН-ын үед бол эхнэр С.Одонтуяа нь өөд нь татчихдаг.
Энэ мэт аль ч цаг үед хоёр, гурван намын хайр хишгийг хүртэж явдаг гэр бүл Асашорюү Д.Дагвадорж АН-ынх, харин УУХҮ-ийн сайд Д.Сумъяабазар МАН-ынх гээд энэ жагсаалтыг үргэжлүүлвэл нилээн урт гарна.
ГЭХДЭЭ ОНЦОЛЖ НЭГИЙГ ДУРДАЯ
АН-ын өсөх ирээдүйтэй залуу боловсон хүчнээр нэрлэгддэг Энхтөрийн Галбадрал болон түүний төрсөн дүү Энхтөрийн Дөлбадрал нар нь хоёр намын хайр хишгийг хүртэх ах, эгч нарын увайгүй үйлдлээс маш сайн суралцаж яваа.
Ц.ЭЛБЭГДОРЖИЙН ШИЙРИЙГ САЙН ХАТААХ ЗАЛГАМЖ Э.ГАЛБАДРАЛ
Э.Галбадрал нь ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржийн тэжээсэн бяруу бөгөөд бусад улс төрчдийн нэгэн адил төрийн өмчит компаниудыг “тонож” баяжсан. Түүнтэй холбогдох олон сөрөг мэдээлэл байдаг ч жишээ татаж ганц, хоёрыг нь дурдая. Төрсөн нутаг Ховд аймагтаа “медалийн наймаачин” гэх нэртэй Э.Галбадрахад улс төрд Ховд нутгаас өрсөлдөх шаанс байхгүй. Тэрээр өөрийгөө “З.Энхболд, Ц.Элбэгдорж нарын дотны хүн учир ямар ч одон медалийг авч өгч чадна” гэж итгүүлээд өч төчнөөн хүнээс мөнгө аваад залилчихсан. Түүнд итгэж мөнгөө өгсөн иргэд одоо ч медалиа авч чадаагүй тул түүнд төрсөн нутагтаа эргэж очих нүүр байхгүй. Э.Галбадралын хувьд АН-ын ах, эгч нарынхаа урмыг хугалж явсан үе ч бий. Эсвэл ах, эгч нарынхаа захиасаар залилан хийсэн үе ч гэх юм уу? Тодруулбал, тэрээр уран болон бусад төрлийн цацраг идэвхит бодисын олборлолтын үйл ажиллагаа, геологийн компаниудад төрийн оролцоог нэмэгдүүлэх үүднээс 2009 онд байгуулагдсан “Мон атом” төрийн өмчит компанийн хөрөнгө оруулалтын газрын даргаар ажиллаж байхдаа 2013 онд хоёр тэрбум төгрөгийн залилангийн хэрэгт холбогдож Улсын мөрдөн байцаах газарт шалгагдаж байсан удаатай ажээ. Үүний дараа 2016 онд “Эрдэнэт үйлдвэр”-ийн Ерөнхий захирлын Хөгжлийн асуудал хариуцсан орлогчоор, 2017 онд консулаар хүртэл ажиллаад амжсан татаас сайтай залуу.
Эх сурвалжийн ярьж буйгаар тэрээр ийнхүү суга үсэртлээ татуулсаныхаа хариуд Ц.Элбэгдорж ахыгаа санхүүгээр дэмжиж, гадаад руу оргон зайлах бүхий л замыг нь засч тусалсан гэдэг. Өөрөөр хэлбэл гэмт хэрэгтэнийг оргон зайлахад тусалсан хэргээр ял шийтгүүлэх хүмүүсийн тэргүүн эгнээний хүн юм . Энэ мэт үйлдэл нь түүнийг орчин үеийн мэдлэг боловсролтой залуу үеийн төлөөлөл гэж харагдуулахаас илүүтэй МАНАН-ийн залгамжлагч гэж харагдуулдаг гэхэд буруудахгүй болов уу?
АХЫН СУРГААЛЬ ДҮҮД
Харин түүний дүү Э.Дөлбадрал ахынхаа очих нүүргүй болсон Ховд аймагт нилээн “даам” гарсан нөхөр байдаг гэх. АН-ын угшилтай ахынхаа нөлөөгөөр 26 насандаа ХОВД АЙМГИЙН ГАЗРЫН ХАРИЛЦАА, БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН Газрын дарга гэх албан тушаалд томилогдож, тэр цагаасаа хойш хэл ам таталсаар ажлаасаа чөлөөгдсөн байдаг. Э.Дөлбадрал ийнхүү газрын даргын албан тушаалд томилогдохдоо төрийн албаны болон холбогдох хууль тогтоомжийг уландаа гишгэжээ. Энгийн иргэний хувьд дарга, даамалын суудалд дураараа суух байтугай төрийн албан хаагч болоход ч хүнд бэрх атал, МАНАН-ийн залгамжлагч нарт харин хэт зөөлөн байдаг ажээ. Хэлтсийн дарга болох гэж дор хаяж таван жил, газрын дарга болохын тулд наймаас 10 жил тасралтгүй ажиллаж, туршлага хуримтлуулах хэрэгтэй ч Э.Дөлбадрал шууд тэр суудалд суучихсан. Газрын даргаар ажиллахад хамгийн багадаа найман жилийн туршлага хэрэгтэй гэж үзвэл Э.Дөлбадрал 19 настайгаасаа эхлэн төрийн албанд ажиллаж эхэлсэн гэх байж боломгүй тооцоолол гарч байгаа юм. Энэ хэр бодит боломж вэ?
Төлөвшиж амжаагүй, ажлын туршлагагүй хүнийг газрын даргаар томилж эрхлүүлэх хичнээн хор хөнөөлтэйг мэдэх нэгэн нь мэднэ. Э.Дөлбадралыг даргаар нь ажиллаж байх хугацаанд Ховд аймгийн Газрын харилцаа, барилга, хот байгуулалтын газар үзүүлэлтээрээ улсдаа үргэлж сүүл мушгидаг байв. Татвар төлөгчдийн мөнгөөр албан хэрэгцээнд авсан "Ланд 105" маркийн автомашиныг хувийн хэрэгцээндээ дураараа ашиглаж, дунд чөмгөөрөө наргиж явахдаа Ховд аймгийн төвөөс холгүйхэн онхолдуулж, хэнд ч хэрэггүй төмрийн сэг болгоод гуравхан сая төгрөгөөр зарж борлуулсан байна. Тэрээр энэ мэт гэмт үйлдлүүдээ өөрийн эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, "хүссэн газрыг чинь өгөе" гэх тохироогоор хаагаад өнгөрдөг байна. Нэг ёсондоо Ховд аймгийн газрыг өөрийн өмчний мэт ашигладаг байжээ. Тэр ч бүү хэл Э.Галдбадрал ахынхаа сургаалиар залилан хийхийг ч мартсангүй. Ховд аймгийн иргэд дундаас газар авахаар хахууль өгөөд одоог хүртэл газраа авч чадалгүй үлдсэн хүмүүс нилээдгүй байдаг. Хэрэв тэдгээр иргэд өнөөдрийг хүртэл газраа аваагүй, гомдолтой байгаа бол АТГ-ын 110 утсанд энэ талаар мэдээлэл өгөх боломжтой юм.
АН-ЫН НӨЛӨӨ МАН-ЫН ҮЕД Ч БАЙСААР
Э.Дөлбадрал зөөлөн суудалдаа тухлан суухаар яарч, Аймгийн Засаг даргаас эхлээд улс төрийн албан тушаалтнуудыг дарамтлуулахыг нь дарамтлуулж, аргадаж гуйхыг нь гуйж гувшсаар буцаад газрын даргын албан тушаалдаа очихоор хөөцөлдөж яваа. Түүний ах Э.Галбадрал нь 2012 оны сонгуулиас хойш нэр дэвшихээр оролдсон ч намынх нь ах, эгч нар түүнд боломж олгоогүй. Харин энэ удаагийн сонгуульд шаанс гарч байгаа тул тэрээр дүүгээ албан тушаалд нь нэг ч хоногийн өмнө болтугай буцааж томилуулахаар улайран зүтгэж байгаа аж. Мэдээж дүү нь газрын дарга болвол эргээд “даам” гарч төрийн мөнгийг гарынхаа салаагаар урсгаж эхлэх боломжтой болох нь ахад ашигтай. Тиймээс аймгийн Засаг дарга Б.Дүгэржавыг авгай, хүүхний асуудлаар “бойкотлоод” албан тушаалдаа томилогдох ажил ид өрнөж байна.
Гэхдээ ард түмэн нүдтэй. Та бүхний холион бантан, хор хутгалтыг ил гаргах зоригтой гэдгийг бүү март!
